Η παγιδευμένη γαλαρία με εκρηκτικά από τα Γερμανικά στρατεύματα.

Αγαπητέ Θεολόγε,

σου γράφω αυτό το γράμμα μετά από καιρό γιατί ήθελα να σου πω ότι τελικά είχες δίκιο σε όλα αυτά που μου είχες εξιστορήσει με τόση υπομονή το καλοκαίρι στην μικρή αυλή της γιαγιά σου.

Θυμάμαι μου έλεγες ότι η γιαγιά ήταν μια δυναμική γυναίκα που έζησε σχεδόν όλη της τη ζωή δίπλα στην εκκλησία της Αγιάς Κιουράς . Δυστυχώς εκείνες τις ημέρες των διακοπών σου, είχες στραμπουλίξει το πόδι σου και δεν μπορούσες να με πας να δω από κοντά όλα αυτά που θυμώσουν ως παιδί.

Άγγλοι και Ιταλοί τον Νοέμβριο του 1943 βρέθηκαν να πολεμούν μαζί ως σύμμαχοι και να υπερασπίζονται το νησί έναντι της Γερμανικής επίθεσης.

Στο βουνό #Μεροβίγλι, έστησαν την προσωρινή τους διοίκηση οι Άγγλοι. Εκεί πολλοί μαχητές και υπερασπιστές αυτού του νησιού άφησαν βίαια και άδικα την τελευταία τους πνοή.

Οι Ιταλοί «κατακτητές» έφυγαν τον Νοέμβριο του 1943, όμως άφησαν πίσω τους δεκάδες #κτίρια, δεκάδες εγκαταστάσεις, τις οποίες οι φυσικοί συνεχιστές αυτού του τόπου άλλες εκμεταλλεύτηκαν και άλλες τις άφησαν να ρημάξουν. Ανάμεσα σε όλες αυτές τις εγκαταστάσεις ήταν και το Ιταλικό μονώροφο παγοποιείο στην περιοχή του Porto Lago. Οι εποχές και οι καταστάσεις μετά τον πόλεμο ήταν δύσκολες. Από τα ελληνικά σπίτια στο νησί της Λέρου έλειπε το ηλεκτρικό ρεύμα αλλά και τα ψυγεία.

Με την ολοένα αυξανομένη παρουσία των Ιταλικών Στρατιωτικών δυνάμεων στο νησί της Λέρου παρουσιάστηκε το πρόβλημα της έλλειψης κατοικιών για αξιωματικούς, υπαξιωματικούς και εργαζομένους στις εταιρίες δημοσίων έργων.

Ο Mario Lago το 1932 αναφέρει για πρώτη φορά το πρόβλημα στο υπουργείο εξωτερικών υποθέσεων της Ιταλίας. Η εισήγηση για την επίλυσή του γίνεται δεκτή και μετά από τις τροποποιήσεις του 1934 αρχίζει η κατασκευή των πρώτων σπιτιών το 1936 στον ήδη απαλλοτριωμένο επί πληρωμή χώρο στο γνωστό σε όλους μας Λακκί ή Porto Lago.

Ένα εξαιρετικό οίκημα των προηγούμενων αιώνων, κτισμένο στο σημείο που βρίσκεται σήμερα το μνημείο για τους νεκρούς του αντιτορπιλικού Βασίλισσα Όλγα. Ένα κτίσμα που ανεγέρθηκε επί τουρκοκρατίας από τον αείμνηστο Ελληνοαιγύπτιο πατριώτη Αποστολίδη.

Είναι ένα ξεχασμένο κτίσμα, που δέσποζε σε όλη την περιοχή του Porto Lago. Ένα κτίσμα που τώρα πλέον βρίσκεται μόνο σε ασπρόμαυρες φωτογραφίες και σε πίνακες ζωγραφικής. Ήταν το διώροφο αρχοντικό σπίτι του αείμνηστου Σούλου, το όποιο όπως και δεκάδες άλλα, το 1927 απαλλοτριώθηκαν επ’ αμοιβή. Ένα κτίσμα που αργότερα θα στέγαζε για αρκετά χρόνια την τότε ιταλική αστυνομία ή τους Καραμπινιέρους.

Ένα πανέμορφο διώροφο #κτίριο του προηγούμενου αιώνα, κτισμένο κοντά στην θάλασσα στην θέση Γωνία, απέναντι από την άλλοτε μεγάλη προβλήτα. Εκεί η οικογένεια του Αντωνέλλου είχε διαλέξει να κτίσει το αρχοντικό της για τις καλοκαιρινές της διακοπές.

Δεκάδες ιστορικά κτίρια διάσπαρτα στην νέα πόλη του Ιταλοκρατούμενου Porto Lago, κτίζονται στην δεκαετία του 1930 από αρχιτέκτονες που προσπαθούν να παντρέψουν τις ανάγκες των νεοαφιχθέντων στρατιωτικών μονάδων με την καλαισθησία. Κτίρια που εάν τα πλησιάσεις θα σου ψιθυρίσουν την πολυτάραχη ιστορία τους στο διάβα του χρόνου.