Η παγιδευμένη γαλαρία με εκρηκτικά από τα Γερμανικά στρατεύματα.

Αγαπητέ Θεολόγε,

σου γράφω αυτό το γράμμα μετά από καιρό γιατί ήθελα να σου πω ότι τελικά είχες δίκιο σε όλα αυτά που μου είχες εξιστορήσει με τόση υπομονή το καλοκαίρι στην μικρή αυλή της γιαγιά σου.

Θυμάμαι μου έλεγες ότι η γιαγιά ήταν μια δυναμική γυναίκα που έζησε σχεδόν όλη της τη ζωή δίπλα στην εκκλησία της Αγιάς Κιουράς . Δυστυχώς εκείνες τις ημέρες των διακοπών σου, είχες στραμπουλίξει το πόδι σου και δεν μπορούσες να με πας να δω από κοντά όλα αυτά που θυμώσουν ως παιδί.

Άγγλοι και Ιταλοί τον Νοέμβριο του 1943 βρέθηκαν να πολεμούν μαζί ως σύμμαχοι και να υπερασπίζονται το νησί έναντι της Γερμανικής επίθεσης.

Στο βουνό #Μεροβίγλι, έστησαν την προσωρινή τους διοίκηση οι Άγγλοι. Εκεί πολλοί μαχητές και υπερασπιστές αυτού του νησιού άφησαν βίαια και άδικα την τελευταία τους πνοή.

Λέρος..! το νησί με τους διαχρονικά άσχετους και αδιάφορους διαχειριστές της δημόσιας διοίκησης! Μια φωτογραφία και μια προφορική ομολογία από τα παλιά, ξεδιπλώνει μπροστά στα μάτια μας την αξία αυτού του υπέροχου νησιού με την τόσο σημαντική γεωστρατηγική θέση. Σχολή ή «Scuola» μηχανικών, για τα υδροπλάνα που πετούσαν απ’ άκρη σ’ άκρη όλου του Αιγαίου, ήταν αυτό το κτίριο, που εμείς σήμερα απαξιωτικά αποκαλούμε 14ο περίπτερο ψυχασθενών ή πιο σωστά, αποθήκη ειδών καθαριότητας!

Ο Τούρτουρας είναι μια από τις υψηλότερες βουνοκορφές του νησιού μας. Βρίσκεται στη Νότιοανατολική μεριά της Λερού και αγναντεύει την Αστροπαλιά.

Το βουνό Τούρτουρας βρίσκεται σε μια απόσταση πλέον των τριών χιλιομέτρων και σε ύψος περίπου 260 μέτρων, από την πεντακάθαρη παραλία του Ξεροκάμπου.

Διασχίζοντας τον χωματόδρομο που οδηγεί στην αστείρευτη πηγή νερού του Τούρτουρα, μην ξεχάσετε στο διάβα σας να αναζητήσετε την παλιά προβλήτα, από όπου με τριήρεις πήραν άντρες για τον Πόλεμο της Τροίας, όπως λέει στην Ιλιαδα του ο Όμηρος!

Η ζωγραφική στην καρδιά του πολέμου

Στην ευρύτερη περιοχή του Ξηρόκαμπου και λίγο μετά το Διαπόρι, θα συναντήσουμε στο βουνό του Τούρτουρα την άλλοτε Ιταλική πυροβολαρχία PL288.

Στο υπέροχο κεντρικό κτίριο του στρατωνισμού κατά την διάρκεια της Γερμανικής κατοχής, ένας στρατιώτης ζωγράφισε πάνω στους τοίχους αριστουργήματα, τα όποια σώζονται ακόμα και σήμερα!

Η ζωγραφική ίσως να ήταν ένα εργαλείο αντίδρασης γι’ αυτό που βίωνε ο ίδιος και η υπόλοιπη Ευρώπη την δύσκολη εκείνη εποχή του 1943.

Το μετέπειτα ΠΙΚΠΑ – ΤΑΜΕΑ

Ο στρατώνας κτίστηκε επί της άλλοτε λεωφόρου Regina, δίπλα στην μεγαλύτερη πλατεία της Λέρου την πλατεία Piazza Roma, (σήμερα πλ. Ρούσσου).

view

Το «Καζίνο» του Porto Lago

Στο μεγαλύτερο φυσικό λιμάνι της νοτιοανατολικής Μεσόγειου δημιούργησαν οι Ιταλοί την οικιστική τους παρέμβαση. Το 1936 στο Λακκί, αλλά και στην γύρω από αυτό περιοχή οι κάτοικοι ξεπερνούσαν τις επτά χιλιάδες. Η νέα οδική σύνδεση της αεροναυτικής βάσης με το Λακκί ήταν πλέον γεγονός. Παντού νέοι άνθρωποι, νέος κόσμος, παντού νέα έργα. Έτσι και στα «Τεμένια» εκεί διάλεξαν να κάνουν οι Ιταλοί την βιομηχανική τους ζώνη. Σε αυτήν την περιοχή έκτισαν ένα μεγάλο εργοστάσιο παράγωγης ρεύματος, ακριβώς δίπλα ένα άλλο εργοστάσιο παράγωγης εμφιάλωσης αεριούχων ποτών, λίγο πιο κάτω ένα συνεργείο αυτοκίνητων, ένα μαραγκούδικο, ένα σφαγείο και ένα μικρό λατομείο. Ε! λοιπόν κάπου εκεί εγκατέστησαν και το λεγόμενο Καζίνο, έτσι το λένε οι Λεριοί της εποχής εκείνης για να καλύψουν την πομπή αυτού του πανέμορφου κτίσματος.

Ο τότε κυβερνήτης Μάριο Λάγκο το 1925 κατά την επίσκεψή του στην Λέρο επισημαίνει την ανάγκη δημιουργίας ενός μεγάλου νοσοκομείου. Στη ναυτική βάση υπήρχε ήδη ένα μικρό αναρρωτήριο που εξυπηρετούσε τις ανάγκες της εποχής, όμως με την αύξηση του πληθυσμού οι ιατρικές φροντίδες στο νησί αυξήθηκαν.

Οι Ιταλοί «κατακτητές» έφυγαν τον Νοέμβριο του 1943, όμως άφησαν πίσω τους δεκάδες #κτίρια, δεκάδες εγκαταστάσεις, τις οποίες οι φυσικοί συνεχιστές αυτού του τόπου άλλες εκμεταλλεύτηκαν και άλλες τις άφησαν να ρημάξουν. Ανάμεσα σε όλες αυτές τις εγκαταστάσεις ήταν και το Ιταλικό μονώροφο παγοποιείο στην περιοχή του Porto Lago. Οι εποχές και οι καταστάσεις μετά τον πόλεμο ήταν δύσκολες. Από τα ελληνικά σπίτια στο νησί της Λέρου έλειπε το ηλεκτρικό ρεύμα αλλά και τα ψυγεία.

Με την ολοένα αυξανομένη παρουσία των Ιταλικών Στρατιωτικών δυνάμεων στο νησί της Λέρου παρουσιάστηκε το πρόβλημα της έλλειψης κατοικιών για αξιωματικούς, υπαξιωματικούς και εργαζομένους στις εταιρίες δημοσίων έργων.

Ο Mario Lago το 1932 αναφέρει για πρώτη φορά το πρόβλημα στο υπουργείο εξωτερικών υποθέσεων της Ιταλίας. Η εισήγηση για την επίλυσή του γίνεται δεκτή και μετά από τις τροποποιήσεις του 1934 αρχίζει η κατασκευή των πρώτων σπιτιών το 1936 στον ήδη απαλλοτριωμένο επί πληρωμή χώρο στο γνωστό σε όλους μας Λακκί ή Porto Lago.