Στο βουνό του Τσιγκούνα φαίνεται να είχε ο θεός Ήφαιστος το εργαστήρι του, μιας και αυτό το βουνό συνεχίζει να μας εκπλήσσει ακόμα και σήμερα. Μέχρι χθες γνωρίζαμε ότι στους πρόποδες του βγαίνουν ακόμα και σήμερα τα ιαματικά νερά που πλέον εντέχνως μέσω ενός υπογείου δικτύου δυστυχώς οδηγούνται στην θάλασσα.

Μονόπετρα.. θα μπορούσες να πεις ότι αυτός ο βράχος σου θυμίζει κάτι ξεχωριστό, κάτι διαφορετικό, ίσως μια αρχαία ακρόπολη ή ίσως ακόμα και έναν ιερό βράχο, μιας και δεσπόζει επί του Λενικού ή(Ελληνικού), μιας περιοχής όπου κατοικοέδρευσαν βάση παλιών συγγραμμάτων, οι πρώτοι αρχαίοι Έλληνες στο νησί.

Υπάρχουν αξιόλογα μνημεία της νήσου Λέρου, που στην διάρκεια του χρόνου καταστράφηκαν ή εξαφανίστηκαν μετά από χοντροκομμένες ανθρώπινες παρεμβάσεις και κάτω από την αδιαφορία των Κρατικών λειτουργών.

Επί Τουρκοκρατίας η Λεριακή Αδελφότητα Καΐρου, για να βγάλει την Λέρο από την απομόνωση, επιχορήγησε πλοία του Αυστριακού πλοιοκτήτη Λόυδ για να προσεγγίζουν το νησί. Ο σιτέμπορος και πλοιοκτήτης Νικόλας Χαραμής προσκάλεσε και φιλοξένησε για πρώτη φορά το 1882 στην παραλιακή του έπαυλη, τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Σωφρόνιο.

Το 2004, για πρώτη φορά μετά την αποχώρηση των Ιταλών, ένα έξυπνο σχήμα ανθρώπων, αποφασίζει να εκμεταλλευτεί για τουριστικούς λογούς, ένα από τα εκατοντάδες έργα που άφησαν πίσω τους οι Ιταλοί κατακτητές.

Ένα εκκλησάκι κτισμένο μέσα στα θαλασσοδαρμένα βράχια του Διαποριού! Στέκει από χρόνια όρθιο, εκεί απέναντι από τα κυκλώπεια Μυκηναϊκά τείχη του Παλαιοκάστρου.

Το εξαιρετικό αυτό οικοδόμημα κτίστηκε το 1884 από τον πλέον φιλόπατρι άντρα, Νικόλα Τσιγαδά Πασά. Για αυτήν την έπαυλη έγραφε ο συγγραφέας της εποχής:

«Είναι βασιλική από κάθε άποψη, ο δε ψίθυρος των αειθαλών ποικίλων δένδρων, ο φλοίσβος των κυμάτων, τα κελαϊδήματα από τις πέρδικες και των διαφόρων άλλων πτηνών, αποτελούν κάτι σαν δυνατή βοή που καταλήγει σε μουσική μελωδία. Ποικίλουν οι ευωδίες τις έπαυλης, οι μυρωδιές από τα άνθη των μύρτων, των κυπαρισσιών, αγιοκλημάτων, από τις δάφνες, ροδοδάφνες... προκαλούν τον θαυμασμό των επισκεπτών.

Αγαπητέ φίλε Φράνκο, σε θυμάμαι πριν τρία χρόνια να περιεργάζεσαι ένα χάρτη του F.Piancenza. Ένα χαρτογράφημα του 1688, όπου με αναγράφει ως Scogli και επάνω σε αυτήν την κουκίδα των «βράχων» αναφέρει εκεί σε μια γωνίτσα την λέξη Caloiero. Μου φαίνεται ότι είσαι πολύ περίεργος άνθρωπος! Με έχεις επισκεφτεί τουλάχιστον τρεις φορές και με έχεις περπατήσει άλλες τόσες από άκρο σε άκρο!

Ε! Πες λοιπόν σε όλους την ιστορία μου, πες τους τι άλλο είδες επάνω μου, πες τους τι έχεις ακούσει και τι έχεις διαβάσει για μένα. Σύντομα όμως σε παρακαλώ! Μην πλατειάζεις, γιατί θα τους κουράσεις και θα παρατήσουν το κείμενο στην μέση.

Πόσα αλλά πράγματα άραγε να υπάρχουν σε αυτό το υπέροχο νησί; Οι μπλε πέτρες βρίσκονται στα δυτικά της νήσου Λέρου… Υπάρχουν εκεί για να μας θυμίζουν ότι αυτό το νησί κόσμημα, είναι η διαμαντόπετρα της Μεσογείου.

Βοδόσπηλο ή βοϊδοσπηλιά ονομάζουν οι βοσκοί μας αυτό το υπέροχο φυσικό σπήλαιο που κρέμεται στην κυριολεξία στην άκρη ενός απότομου γκρεμού. Βρίσκεται σε μια περιοχή με περίεργο ορεινό ανάγλυφο. Εκεί οι μόνοι κάτοικοι που υπάρχουν σε αυτήν την άγρια και απότομη περιοχή, είναι τα αγριοκάτσικα και οι αετοί.