Στο βουνό του Τσιγκούνα φαίνεται να είχε ο θεός Ήφαιστος το εργαστήρι του, μιας και αυτό το βουνό συνεχίζει να μας εκπλήσσει ακόμα και σήμερα. Μέχρι χθες γνωρίζαμε ότι στους πρόποδες του βγαίνουν ακόμα και σήμερα τα ιαματικά νερά που πλέον εντέχνως μέσω ενός υπογείου δικτύου δυστυχώς οδηγούνται στην θάλασσα.

Μονόπετρα.. θα μπορούσες να πεις ότι αυτός ο βράχος σου θυμίζει κάτι ξεχωριστό, κάτι διαφορετικό, ίσως μια αρχαία ακρόπολη ή ίσως ακόμα και έναν ιερό βράχο, μιας και δεσπόζει επί του Λενικού ή(Ελληνικού), μιας περιοχής όπου κατοικοέδρευσαν βάση παλιών συγγραμμάτων, οι πρώτοι αρχαίοι Έλληνες στο νησί.

Υπάρχουν αξιόλογα μνημεία της νήσου Λέρου, που στην διάρκεια του χρόνου καταστράφηκαν ή εξαφανίστηκαν μετά από χοντροκομμένες ανθρώπινες παρεμβάσεις και κάτω από την αδιαφορία των Κρατικών λειτουργών.

Επί Τουρκοκρατίας η Λεριακή Αδελφότητα Καΐρου, για να βγάλει την Λέρο από την απομόνωση, επιχορήγησε πλοία του Αυστριακού πλοιοκτήτη Λόυδ για να προσεγγίζουν το νησί. Ο σιτέμπορος και πλοιοκτήτης Νικόλας Χαραμής προσκάλεσε και φιλοξένησε για πρώτη φορά το 1882 στην παραλιακή του έπαυλη, τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Σωφρόνιο.

Το 2004, για πρώτη φορά μετά την αποχώρηση των Ιταλών, ένα έξυπνο σχήμα ανθρώπων, αποφασίζει να εκμεταλλευτεί για τουριστικούς λογούς, ένα από τα εκατοντάδες έργα που άφησαν πίσω τους οι Ιταλοί κατακτητές.

Άγγλοι και Ιταλοί τον Νοέμβριο του 1943 βρέθηκαν να πολεμούν μαζί ως σύμμαχοι και να υπερασπίζονται το νησί έναντι της Γερμανικής επίθεσης.

Στο βουνό #Μεροβίγλι, έστησαν την προσωρινή τους διοίκηση οι Άγγλοι. Εκεί πολλοί μαχητές και υπερασπιστές αυτού του νησιού άφησαν βίαια και άδικα την τελευταία τους πνοή.

Οι Ιταλοί «κατακτητές» έφυγαν τον Νοέμβριο του 1943, όμως άφησαν πίσω τους δεκάδες #κτίρια, δεκάδες εγκαταστάσεις, τις οποίες οι φυσικοί συνεχιστές αυτού του τόπου άλλες εκμεταλλεύτηκαν και άλλες τις άφησαν να ρημάξουν. Ανάμεσα σε όλες αυτές τις εγκαταστάσεις ήταν και το Ιταλικό μονώροφο παγοποιείο στην περιοχή του Porto Lago. Οι εποχές και οι καταστάσεις μετά τον πόλεμο ήταν δύσκολες. Από τα ελληνικά σπίτια στο νησί της Λέρου έλειπε το ηλεκτρικό ρεύμα αλλά και τα ψυγεία.

Με την ολοένα αυξανομένη παρουσία των Ιταλικών Στρατιωτικών δυνάμεων στο νησί της Λέρου παρουσιάστηκε το πρόβλημα της έλλειψης κατοικιών για αξιωματικούς, υπαξιωματικούς και εργαζομένους στις εταιρίες δημοσίων έργων.

Ο Mario Lago το 1932 αναφέρει για πρώτη φορά το πρόβλημα στο υπουργείο εξωτερικών υποθέσεων της Ιταλίας. Η εισήγηση για την επίλυσή του γίνεται δεκτή και μετά από τις τροποποιήσεις του 1934 αρχίζει η κατασκευή των πρώτων σπιτιών το 1936 στον ήδη απαλλοτριωμένο επί πληρωμή χώρο στο γνωστό σε όλους μας Λακκί ή Porto Lago.

Ένα εξαιρετικό οίκημα των προηγούμενων αιώνων, κτισμένο στο σημείο που βρίσκεται σήμερα το μνημείο για τους νεκρούς του αντιτορπιλικού Βασίλισσα Όλγα. Ένα κτίσμα που ανεγέρθηκε επί τουρκοκρατίας από τον αείμνηστο Ελληνοαιγύπτιο πατριώτη Αποστολίδη.

Είναι ένα ξεχασμένο κτίσμα, που δέσποζε σε όλη την περιοχή του Porto Lago. Ένα κτίσμα που τώρα πλέον βρίσκεται μόνο σε ασπρόμαυρες φωτογραφίες και σε πίνακες ζωγραφικής. Ήταν το διώροφο αρχοντικό σπίτι του αείμνηστου Σούλου, το όποιο όπως και δεκάδες άλλα, το 1927 απαλλοτριώθηκαν επ’ αμοιβή. Ένα κτίσμα που αργότερα θα στέγαζε για αρκετά χρόνια την τότε ιταλική αστυνομία ή τους Καραμπινιέρους.